روانشناسی بالینی
سؤالات روانشناسی بالینی در سال 94 بیشتر به سمت متفاوت بودن رفته است تا دشوار بودن. در این سال 2 سؤال از تحقیقات خاص افراد مطرح شده است که لزوم مطالعات گسترده و به روز را در مبحث روانشناسی بالینی می‌رساند. اکثر سؤالات از کتاب راهنمای سنجش روانی مارنات طراحی شده است. به عنوان استدلالی می‌توان چنین مطرح کرد که طراحان سؤال و اساتید روانشناسی بیشتر به سمت روانشناسی عینی حرکت می‌کنند. با توجه به اینکه در علم تجربی تکرارپذیر بودن و آزمون‌پذیر بودن از اهمیت شایانی برخوردار است. در آزمون روانشناسی بالینی امسال این امر مورد توجه طراحان محترم نیز بوده است. در مورد مباحثی هم که ذهنی به نظر می‌رسند حداقلی از عینیت به چشم می‌خورد. دو سؤال از روانشناسی دینی مطرح شده است که می‌توان این امر را در در حوزه‌ی مسائل فرهنگ بسته و بوم شناختی روانشناسی مورد تحلیل قرار داد. با توجه به افزوده شدن بعد معنویت (spiritual) در نگاه DSM به انسان، این امر مورد توجه طراحان کنکور سال 94 نیز بوده است.
سؤالات پوشش دهنده ی موارد سنجش، تشخیص، درمان و دیدگاه های نظری است و در این امر از منابع روانشناسی بالینی فیرس، نظریه‌های رواندرمانی پروچاسکا، خلاصه‌ی روانپزشکی کاپلان و… مطرح شده است که تمام این مباحث را کتاب روانشناسی بالینی مدرسان شریف به صورت جامع و شامل پوشش داده است. رویکردی که در آزمون 94 بیشتر مورد توجه بوده است و از میان روش های جمع آوری اطلاعات ، مصاحبه و آزمون مورد توجه بوده است. از مباحث قضاوت بالینی و تفسیر سؤالی مطرح نشده است با این حال این امر نباید باعث بی توجهی به این دو مبحث شود. در کل کتاب‌های راهنمای سنجش روانی– مارنات، روانشناسی بالینی فیرس، خلاصه‌ی روانپزشکی کاپلان مورد توجه بوده است که در کتاب روانشناسی بالینی مدرسان شریف به صورت مناسب پوشش داده شده است.
علم‌النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی
سؤالات علم النفس در سال 94 در حد دشواری متوسط به بالا بود. تناسب سؤالات با توجه به فصول کتاب‌های علم النفس (دکتر احدی) به طور تقریبی رعایت شده است. اکثر نظریه‌پردازان در سؤالات مطرح شدهاند و از نظریه‌ی ملاصدرا برخلاف سالهای قبل سؤال کمتری مطرح شده است. مبحثی که توجه زیادی به آن شده است معانی نفس و عقل در قرآن است. همچنین روانشناسی اسلامی و ارتباط آن با سلامت روان مورد توجه بوده است. آنچه در پاسخگویی به این آزمون حائز اهمیت است جلوگیری از شتاب‌زدگی و پاسخگویی سریع است، چه بسا در این صورت تله‌های بصری و حتی سطحی می‌تواند با سوادترین داوطلب را نیز دچار اشتباه کند.
حضور در آزمون بدون پیش فرض و ذهنیت خاص نیز مثل همیشه نکته‌ی قابل توجه و مهمی است، چرا که به انعطاف‌پذیری داوطلب و توانایی استفاده از حداکثر توانایی خود منجر می‌شود. مطالب مطرح شده در آزمون به طور کامل در کتاب مدرسان شریف مطرح شده و مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است. در کل آزمون علم النفس سال 94 پیچیدگی زیادی نداشت و دانشجویان با مطالعه‌ی صحیح منابع و عملکرد نرمال در آزمون توانایی پاسخگویی مناسب را کسب می‌کردند.
روانشناسی عمومی
در کنکور امسال بیشترین نقش به فصول یادگیری و شرطی‌سازی (فصل 7 کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد و فصل دوم کتاب روانشناسی عمومی دکتر گنجی) داده شده بود با 4 سؤال و فصول تفاوت‌های فردی، مبانی زیست شناختی روانشناسی و انگیزه‌های بنیادی در رده‌های بعدی قرار دارند. با اینکه تعداد سؤالات کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد نسبت به بقیه کتا‌ب‌ها بیشتر بود، اما می‌بینیم که هر سال سؤالاتی از کتاب‌های زمینه روانشناسی سانتراک و روانشناسی عمومی دکتر گنجی در بین سؤالات کنکور دیده می‌شود و کنکور امسال نیز از این قاعده مستثنی نبود. بنابراین پیشنهاد می‌شود که علاوه بر مطالعه تمام فصول کتاب هیلگارد به طور دقیق، خواندن کتاب‌های فوق‌الذکر نیز مفید باشد. همچنین لازم به ذکر است که 12 سؤال از 20 سؤال کنکور در آزمونهای آزمایشی مدرسان شریف آورده شده بود و این موضوع نشان‌دهنده اهمیت بسیار آزمونها و به تبع آن شرکت در آنها می‌باشد.
روانشناسی فیزیولوژیك و انگیزش و هیجان
مانند سال 93 از درس روانشناسی فیزیولوژیک 20 سؤال مطرح شده است. نکته‌ای که در سؤالات امسال مشهود بود تمرکز بیشتر مؤلفین بر مباحث فیزیولوژی است تا انگیزش و هیجان. مبحث غدد درون ریز و هورمون‌ها 3 سؤال از سؤالات را به خود اختصاص داده است که البته در صورتی که دانشجو این مباحث را با دقت مطالعه کرده باشد می‌تواند به راحتی به آنان پاسخ دهد و تقریباً پاسخگویی به این سه سؤال آسان است. همچنین از قسمت نظریات روانشناختی درس انگیزش و هیجان 4 سؤال آمده است که دو سؤال آن مربوط به فصل انگیزه پیشرفت است و پاسخگویی به آن راحت است. برخلاف سالیان گذشته که از قسمت نظریات روان تحلیل‌گری سؤال طرح می‌شد، امسال این بخش سؤالی به خود اختصاص نداده است. در مبحث هیجان سؤالات این بخش نسبت به سال گذشته سخت‌تر بود و برخلاف سالیان گذشته مبحث ساخت دستگاه عصبی هیچ سؤالی را به خود اختصاص نداده است. در مجموع می‌توان گفت سؤالات درس فیزیولوژی در کنکور 94 کمی آسان‌تر از سال گذشته است. داوطلبان از مجموع 20 سؤال 15 سؤال را براساس کتاب‌های انگیزش و هیجان و فیزیولوژی خداپناهی و مدرسان شریف به راحتی می‌توانستند پاسخ دهند.
آزمون های شناختی هوش و استعداد تحصیلی
از ویژگی های خاص این درس در کنکور 94 توجه ویژهای بود که به نظریات هوش وجود داشت و در مقابل از کلیات آزمونگیری که طی سالهای گذشته چندین سؤال را به خود اختصاص میداد، در سؤالات خبری نبود. آزمونهای شخصیت نیز در مقایسه با سالهای پیش وزن بسیار کمتری در سؤالات داشتند. با این حال سطح کلی دشواری سؤالات از کنکور 93 تغییری نکرده بود و همچنان موضوع بیشتر پرسش ها را جزئیات حفظی تشکیل میدادند. همچنین مانند کنکورهای پیشین چندین سؤال با مباحث درس روان‌سنجی مانند روایی و پایایی مرتبط بودند. براساس بودجه‌بندی صورت گرفته همان‌طور كه مشاهده می‌شود در آزمون سال 94 بخش نظریه‌های هوش بسیار مورد توجه طراحان بوده به طوری كه 6 سؤال را به خود اختصاص داده است، در مقابل هیچ سؤالی از مباحث كلیات آزمونگیری، اختلالات و سؤالات تركیبی هوش و شخصیت برخلاف سال گذشته ارائه نشده است. البته لازم به ذكر است این امر از اهمیت این مباحث نمی‌كاهد. هر كدام از انواع آزمون و پایایی و روایی و آزمونهای هوش نیز در آزمون امسال 3 سؤال را شامل می‌شوند و مباحث آزمونهای شخصیت و آزمونهای خلاقیت نیز هر كدام شامل 2 سؤال در آزمون سراسری می‌باشند و اما مبحث روش‌های آماری مانند سال گذشته تنها یك سؤال را به خود اختصاص داده است.
آمار و روش تحقیق
سؤالات کنکور سراسری 94 در این درس دشوارتر از سال 93 بودند. بر خلاف کنکور 93 که در آن سؤالات به صورت مساوی بین مباحث آمار و روش تحقیق تقسیم شده بودند، امسال داوطلبان سؤالات بیشتری را از روش تحقیق پیش رو داشتند. بر خلاف کنکور 93 که در سؤالات به کلیات روش تحقیق زیاد پرداخته شده بود، در بسیاری از این پرسشها در کنکور 94 جزئیات مربوط به نقاط ضعف و قوت و موارد کاربرد طرحهای پژوهشی و همچنین تعاریف مربوط به تحقیقهای کیفی مطرح شده بودند. سؤالات آمار نیز شامل دو پرسش دارای محاسبه میشدند، که البته حل این دو پرسش چندان مشکل نبود. با این حال دیگر سؤالات آماری نیز با فاصله گرفتن از حفظ نامهای آزمونها بیشتر بر فهم نحوهی استدلال براساس مقادیر آماری تأکید داشتند. در مجموع در این آزمون کسانی که جزئیات را دقیقتر خوانده بودند و بر روش تحقیق تمرکز بیشتری کرده بودند، می توانستند درصد بالاتری را در درس آمار و روش تحقیق کسب کنند. براساس بودجه‌بندی ارائه شده برای این درس مشاهده می‌شود كه پرتوجه‌ترین بخش را در سؤالات آزمون امسال بخش طرحهای پژوهشی بوده است كه 7 سؤال را به خود اختصاص داده است. برخلاف سال گذشته مباحث شاخص‌های پراكندگی، شاخص‌های گرایش مركزی، توان آزمون و برآورد كه هیچ سؤالی را به اختصاص نداده بودند در آزمون سال 94 از هر كدام از آنها یك سؤال ارائه گردیده بود و در مقابل مباحث كلیات روش تحقیق، انواع خطا، انواع خطا، انواع پژوهش، خی‌دو و انواع آزمون كه در سال گذشته تعدادی را به خود اختصاص داده بودند، امسال هیچ سؤالی از آنها ارائه نشده بود، و اما از مباحث نمونه‌گیری انواع متغیرها و تحلیل واریانس و رگرسیون هر كدام یك سؤال طرح شده است
روانشناسی رشد
در کنکور سراسری سال 94 مانند سال گذشته، از درس روانشناسی رشد 20 سؤال مطرح شد. می‌توان گفت سؤال‌های این درس، امسال به مراتب سخت‌تر و کمی متفاوت‌تر از سال پیش هستند. در سؤالات امسال بخش نوجوانی مانند سال 93، 3 سؤال به خود اختصاص داده است، اما با این تفاوت که از نظریه‌ی مارسیا هیچ سؤالی مطرح نشده است و سؤالات این بخش متفاوت از سؤالات همیشگی است. همچنین سؤالات مطرح شده از قسمت نظریات پیاژه نسبت به سال 93 که به راحتی قابل پاسخگویی بودند، به مراتب دشوارتر و مفهومی‌تر هستند. همچنین برخلاف سالهای گذشته که به نظریه اریسون اهمیت داده می‌شد، امسال هیچ سؤالی از این قسمت طراحی نشده است و در عوض از آدلر و اریک فروم صحبت به میان آمده است. برخلاف سال گذشته که از مباحث کردارشناسی و بالبی 4 سؤال مطرح شده بود، امسال سؤالی به این بخش اختصاص داده نشده است. تقریباً دو سؤال نیز به مباحث متفرقه‌ای مربوط بودند که داوطلب حتی در صورت مطالعه دقیق نیز به راحتی قادر به پاسخگویی به آن نبوده است. از فصل نخست کتاب مدرسان و مباحث اساسی رشد (فصل 1 لورابرک) نیز 4 سؤال مطرح شده است، که البته پاسخگویی به آنها نسبتاً راحت بوده است. تمرکز مؤلفین امسال نیز بیشتر بر کتاب لورابرک و ژنتیک منصور و دادستان بود. البته برای برخی سؤال‌ها شاید نتوان در ابتدا منبع مشخصی پیدا کرد. با این حال داوطلب در صورتی که مطالب و تست‌های کتاب رشد مدرسان شریف را به دقت مطالعه کرده باشد قادر بوده است به اکثر سؤالات این درس پاسخ صحیح بدهد.
روانشناسی مرضی و كودكان استثنایی
عمده سؤالات امسال، بر اختلالات کودکان متمرکز بوده است و سؤالات مربوط به کودکان استثنایی نیز بخش عمده‌ای از سؤالات را به خود اختصاص داده‌اند. همچنین تمرکز بر روی DSM-5 و تغییرات آن بیشتر شده است و 2 سؤال از این مبحث طرح گردیده است.
امسال برخلاف چند سال گذشته، بخش بینایی و شنوایی، اختلالات مربوطه بسیار مورد توجه قرار گرفته است و در مجموع 3 سؤال از این مباحث مطرح شده است. سؤالات مربوط به کودکان عقب مانده ذهنی همچنان بخش عمده‌ای از سؤالات را در بر‌گرفته‌اند و 6 سؤال از این بخش ارائه شده که جزء سخت‌ترین سؤالات این درس بوده‌اند و از میان اختلالات و مباحثی که کمتر شناخته شدهاند مطرح گردیده‌اند.
سؤالات امسال اغلب حفظی بوده و سؤالات مفهومی چندان به چشم نمی‌خورد، اما برخلاف سؤالات رایج در سالهای گذشته، چند سؤال به صورت سؤالات آماری و عددی مطرح گردیده است. به طور کلی 12 سؤال از بخش کودکان استثنائی و 8 سؤال از روانشناسی مرضی طرح گردیده که از این میان نیز 2 سؤال مربوط به اختلالات تغذیه‌ای کودکی بوده است. عمده سؤالات کودکان استثنایی برخلاف سالهای گذشته که اغلب از کتاب کودکان استثنایی از میلانی فر مطرح میشدند، از کتاب دانش آموزان استثنائی: مقدمه‌ای بر آموزش ویژه از کافمن طرح گشته بودند و به همین دلیل آشنایی کمتری با آنها وجود داشته است. سایر سؤالات نیز براساس کتاب‌های خلاصه روانپزشکی کاپلان و سادوک، راهنمای کامل تغییرات و نکات ضروری DSM-5 از مهدی گنجی و روانشناسی مرضی تحولی از دادستان مطرح گردیده‌اند. اما این موارد در كتاب روانشناسی مرضی و كودكان استثنایی مدرسان شریف موجود است و در حال حاضر این كتاب منبع كافی و مناسبی برای این درس می‌باشد.
زبان تخصصی
در الگوی طراحی سؤالات این درس در کنکور 94 نسبت به کنکور 93 تغییر چندانی ایجاد نشده بود. کنکور 94 به جای 5 متن، 6 متن داشت و در عوض بعضی از این متون کوتاهتر از کنکور 93 بودند. همچنین اکثر سؤالات جنبهی استنتاجی داشتند که احتمالاً با هدف کاهش اثرگذاری تکنیکهای تستزنی در نظر گرفته شدهاند. با این حال به طور متوسط هر متن یک سؤال از مترادفها، یک سؤال عنوان و یک سؤال مرجع واژه یا ضمیر داشت. سطح دشواری متون در حد متوسط بود، امّا تفاوتی جدی در کیفیت متنهای مختلف وجود داشت که حاکی از یک نفر نبودن طراح سؤالات است. بعضی از متون علاوه بر اشتباهات نگارشی دارای اشتباهات دستوری و معنایی نیز بودند که خوشبختانه به علت ساده بودن متن و سؤالات تأثیر چندانی بر امکان پاسخگویی به آنها نداشت. از جمله ویژگیهای جالب توجه کنکور 94 تمرکز متون بر موضوعات شناختی و مرتبط با روانشناسی سلامت بود که در تقابل با توزیع سؤالات بین موضوعات مختلف در کنکورهای پیشین قرار داشت. براساس بودجه‌بندی ارائه شده برای این درس و مشاهده سؤالات آزمون سراسری می‌توان دریافت كه پراهمیت‌ترین بخش مربوط به بخش روانشناسی سلامت می‌باشد كه 10 سؤال را به خود اختصاص داده است و دیگر مباحث كه شامل بازتوانی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی شناختی و هوشیاری، هر یك به طور یكسان 5 سؤال را در كنكور سراسری امسال می‌شوند.
زبان تخصصی
در الگوی طراحی سؤالات این درس در کنکور 94 نسبت به کنکور 93 تغییر چندانی ایجاد نشده بود. کنکور 94 به جای 5 متن، 6 متن داشت و در عوض بعضی از این متون کوتاه تر از کنکور 93 بودند. همچنین اکثر سؤالات جنبه ی استنتاجی داشتند که احتمالاً با هدف کاهش اثرگذاری تکنیک های تست زنی در نظر گرفته شده اند. با این حال به طور متوسط هر متن یک سؤال از مترادف ها، یک سؤال عنوان و یک سؤال مرجع واژه یا ضمیر داشت. سطح دشواری متون در حد متوسط بود، امّا تفاوتی جدی در کیفیت متن های مختلف وجود داشت که حاکی از یک نفر نبودن طراح سؤالات است. بعضی از متون علاوه بر اشتباهات نگارشی دارای اشتباهات دستوری و معنایی نیز بودند که خوشبختانه به علت ساده بودن متن و سؤالات تأثیر چندانی بر امکان پاسخ گویی به آن ها نداشت. از جمله ویژگی های جالب توجه کنکور 94 تمرکز متون بر موضوعات شناختی و مرتبط با روانشناسی سلامت بود که در تقابل با توزیع سؤالات بین موضوعات مختلف در کنکورهای پیشین قرار داشت. براساس بودجه‌بندی ارائه شده برای این درس و مشاهده سؤالات آزمون سراسری می‌توان دریافت كه پراهمیت‌ترین بخش مربوط به بخش روانشناسی سلامت می‌باشد كه 10 سؤال را به خود اختصاص داده است و دیگر مباحث كه شامل بازتوانی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی شناختی و هوشیاری، هر یك به طور یكسان 5 سؤال را در كنكور سراسری امسال می‌شوند.
