تحلیل آزمون کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی سال 93 (کد 1138)

تاریخ معاصر ایران و جهان و مسایل مهم بین المللی معاصر

در آزمون كارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92) سؤالات تاریخ معاصر ایران و جهان و مسایل مهم بین المللی معاصر نسبتاً دشوار بود. در سال گذشته 4 سؤال از مجموع 20 سؤال تاریخ، سوالاتی بود که با مطالعه کامل منابع هم به آسانی قابل پاسخگویی نبودند. 3 مورد از اینگونه سؤالات در آزمون 93 نیز به چشم می‌خورد. در آزمون 93 (بهمن 92)، تأکید زیادی روی سال‌های تاریخی شده بود و نزدیک به 6 مورد از سؤالات، به این شكل طراحی شده بود. تاریخ مطبوعات خصوصاً تاریخ مطبوعات مشروطه، در سالهای قبل ، بیشتر مورد سؤال قرار می‌گرفت. در سال 92 از این حوزه حدود 11 سؤال طرح شده بود ولی در آزمون 93 فقط 3 سؤال از این مباحث طرح شده بود.

سؤالات اطلاعات عمومی تاریخی بعد از انقلاب، در سال گذشته در قالب سؤال شماره 99 و 100 مطرح شده و امسال نیز در قالب سؤال شماره 90 و 91 ، قابل مشاهده بود. تاریخ رسانه‌ها و تکنولوژی‌های نوین ارتباطی نیز موضوعی است که رفته رفته بیشتر مورد توجه طراحان سؤال قرار می‌گیرد. تعداد این نوع سؤالات در سؤالات آزمون كارشناسی ارشد ارتباطات در سالهای اخیر افزایش یافته و در آزمون 93 به 5 سؤال رسید.
از تاریخ جنگ جهانی دوم و دوره پهلوی اول و دوم نیز در آزمون سال 93 (بهمن 92) سؤالات خیلی کمتری طراحی شده بود.

اصول روزنامه نگاری

درس اصول روزنامه نگاری، نسبت به سالهای قبل از نظر دشواری تفاوت چندانی نداشت. در بیشتر حوزه‌ها، تعداد و سطح سؤالات آزمون 92 و 93 برابری می‌کرد. فقط دو مبحث سبک‌های خبر نویسی و عناصر خبری در سال 92 مورد سوال قرار نگرفته بودند که در آزمون 93 برای هر کدام 2 سؤال طراحی شده بود. تعداد سؤالات مربوط به ویراستاری و نگارش و املا و درست نویسی نیز قدری کاهش پیدا کرده بود. موضوعاتی شبیه مصاحبه، و شیوه‌های روزنامه نگاری نیز مثل سال قبل (92)، بیشترین تعداد سؤالات را در بر می‌گرفت. به نظر می‌رسد طراحان سؤالات درس اصول روزنامه نگاری، از منابع همیشگی این حوزه، پا را فراتر نمی گذارند و به همین جهت داوطلبان با استفاده از منابع موجود می‌توانستند به سؤالات پاسخ دهند.

پیش بینی می‌شد با چاپ کتاب جدید دکتر فرقانی با نام “گزارش نویسی، چشم عقاب روزنامه نگاری” در سال گذشته، بخش زیادی از سؤالات روزنامه نگاری از این منبع طراحی شود، ولی در عمل این اتفاق رخ نداد. مجموعاً بیشتر متقاضیان آزمون 93 (بهمن 92)، می‌توانستند در درس اصول روزنامه نگاری، حد نصاب قابل قبولی را به دست آورند.

مبانی کلی ارتباط جمعی

سؤالات مبانی کلی ارتباط جمعی آزمون كارشناسی ارشد سال 93 (بهمن 92)، بیشتر از سال گذشته، داوطلبان را شوکه کرد. در سال 92 بر خلاف رویه‌های سابق، یکباره سؤالات زیادی از مبحث حقوق مطبوعات مطرح شد. این اتفاق اگرچه امسال تکرار نشد اما پراکندگی سؤالات و دشواری آن، نوعی اتفاق غیر منتظره بود که باعث می‌شود درصد بیشتر داوطلبان در این درس پایین بیاید. نکته دیگری که به آشفتگی سؤالات 93 (بهمن 92) اضافه می‌کرد این بود که بعد از چند دهه کنکور ارشد ارتباطات، برای اولین بار سه تست روزنامه نگاری، در سؤالات مبانی کلی ارتباط جمعی گنجانده شده بود. این مسأله خصوصاً برای داوطلبان گرایش مدیریت رسانه، کار را دشوارتر می‌کرد زیرا اصول روزنامه نگاری جزء مباحث مورد سؤال در آزمون این گرایش نیست.

غلط‌های املایی و بعضا علمی نیز در این سؤالات مشاهده می‌شد که جای تعجب دارد. از طرف دیگر، مباحثی که هرسال معمولا سؤالات زیادی از آن طراحی می‌شد كمتر مدنظر طراحان قرار گرفته بود. مباحثی مثل نظریه وابستگی، کاشت، مارپیچ سکوت، وابستگی، استفاده و رضامندی، دریافت، مخاطب پژوهی ، مدل‌های ارتباط جمعی و جامعه اطلاعاتی؛ هرسال پای ثابت سؤالات مبانی کلی ارتباط جمعی بودند که در سال جاری، یا اصلا مورد سؤال قرار نگرفته بودند یا به زحمت یک سؤال از آن به چشم می‌خورد. از ترکیب سؤالات 93 (بهمن 92) اینگونه استنباط می‌شود که طراحان سوال، عامدانه سراغ بخش‌هایی از منابع رفته‌اند که کمتر مورد توجه کنکورهای سالهای اخیر بوده است.

ترکیب ناهمگون سؤالات 93 گرچه قدری پیش بینی را سخت می‌کند اما هنوز می‌توان گفت که منابع اصلی ارتباطات ، بیش از سایر منابع در طراحی سؤالات مورد توجه هستند: نظریه‌های ارتباطات تانکارد، نظریه‌های رسانه دکتر مهدی زاده، ارتباط¬شناسی محسنیان راد و وسایل ارتباط جمعی مرحوم معتمد نژاد.

مفاهیم ارتباط جمعی در رسانه

حوزه مفاهیم ارتباط جمعی در رسانه، سه سال است که به دفترچه سؤالات آزمون سراسری اضافه شده و مربوط به گرایش ژورنالیسم می‌باشد. آنگونه که از نام این حوزه بر می‌آید، محتوای مورد سؤال در این درس می‌بایست بیشتر روی مفاهیم و مقدمات و اصطلاحات مانور دهد اما در عمل، این حوزه تمامی مباحثی را که در مبانی کلی ارتباط جمعی مورد سؤال قرار می¬گیرد در این سه سال در بر گرفته است. تازگی این مباحث باعث شده که در سه سال پیاپی، وزن و اهمیت مباحث مختلف در آن چندان مشخص نباشد و داوطلب برای پاسخ به سؤالات این درس، تقریباً باید تمام منابع دانش ارتباطات را بخواند. در سؤالات آزمون 93 (بهمن 92)، سهم سوالاتی که از کتاب ارتباط شناسی دکتر مهدی محسنیان راد طراحی شده بود بیشتر از دو سال گذشته بود. طوری که نزدیک به 7 سؤال از مجموع 20 سؤال مفاهیم، مربوط به این کتاب بود که البته این مساله، باعث شده نوع سؤالات به آن چیزی که از عنوان “مفاهیم ارتباط جمعی در رسانه ” انتظار می‌رود، نزدیک تر شود.

نکته عجیب دیگر اینجاست که 5 سؤال نیز از مباحث روزنامه نگاری استخراج شده بود که این مساله تقریباً تازگی داشت. هرچند که برای داوطلبان گرایش ژورنالیسم، این مساله نمی تواند چندان مشکل ساز باشد. چون اصول روزنامه نگاری را برای مباحث روزنامه¬نگاری، می‌بایست مطالعه می‌کردند.ترکیب سؤالات آزمون 93 (بهمن 92) به گونه ای بود که از 7 مبحثی که در سال 92 مورد سؤال قرار گرفته بود، در آزمون 93 هیچ سؤالی طرح نشده بود. مباحثی مثل: انواع نشانه‌های ارتباطی، جامعه اطلاعاتی، برساخت‌گرایی و نشانه شناسی و ساختارگرایی، پست مدرنیسم، وظایف و کارکردهای رسانه، مخاطب شناسی، اقتصاد سیاسی و مکتب فرانکفورت، نامگذاری رسانه‌ها، گروه‌ها و ارتباطات (انبوه خلق، توده، همگان).
در نتیجه می‌توان گفت سؤالات درس مفاهیم ارتباط جمعی در رسانه در کنکور 93 (بهمن 92)، دشوار و غیر قابل پیش بینی بود.

نظریه‌های ارتباطات

درس نظریه‌های ارتباطات نیز همچون درس مفاهیم ارتباط جمعی، با ایجاد گرایش ژورنالیسم در دانشکده صدا و سیما، به مجموعه سؤالات دفترچه ارشد ارتباطات اضافه شده است. اهمیت این حوزه در نظر طراحان سؤال و سیاستگزاران وزارت علوم باعث شده تعداد 25 سؤال را برای این درس اختصاص دهند. در آزمون سال 92، سؤالات نظریه‌های ارتباطات، تقریباً فرقی با سؤالات مبانی ارتباط جمعی نداشت. اما در سال 93 (بهمن 92)، گرایش بیشتری به سمت طراحی سؤال از خود نظریه‌ها مشاهده شد. قرار گرفتن 9 سؤال از: اقتصاد سیاسی و مکتب فرانکفورت، و 5 سؤال از مباحث: برجسته سازی، شکاف آگاهی، کاشت، استفاده و رضامندی، شاهدی بر این مدعاست.

از طرف دیگر، مباحثی مثل : اقناع، نگرش، درک و زبان، تبلیغات، مدل‌های ارتباطی، جامعه اطلاعاتی، ارتباطات و توسعه‌، اشاعه و نوآوری، در آزمون 92 بسیار مورد توجه بودند. اشاعه نوآوری‌، ارتباطات و توسعه به تنهایی دارای 5 سؤال بود که در آزمون 93 از این مباحث، هیچ سؤالی طراحی نشده است.
با مقایسه سؤالات نظریه سال 92 و 93 می‌توان گفت که در سال جاری، سوالات، دشوارتر و پیچیده تر شده است و باید آمادگی هر نوع تغییری در سؤالات سال بعد را داشت. نکته آخر هم اینکه بیشتر سؤالات آزمون 93 (بهمن 92)، قالبی حجیم و چند خطی داشتند و سعی شده بود بیشتر سؤالات مفهومی طراحی شود و بار حفظی سؤالات کمتر باشد.